Kilka słów o zachowku

Sprawy spadkowe należą do tych, które we wszystkich wzbudzają duże emocji. W większości publikacji porusza się kwestie dotyczące testamentu, pomijając jednocześnie kwestie dotyczące zachowku. Spróbujemy przybliżyć te trudne, ale jakże istotne kwestie.

Kto ma prawo do zachowku?
Polskie prawo zawsze broni interesów najbliższej rodziny osoby zmarłej. Jeżeli więc w testamencie zostały one pominięte, zachowek nie pozwoli pominąć ich w podziale majątku. Zachowek są to pieniądze, które najbliższym osoby zmarłej należą się tylko i wyłącznie z tego powodu, że są najbliższymi krewnymi osoby, która zostawia spadek. Do tej grupy osób zalicza się dzieci oraz małżonka. W wyjątkowych sytuacjach prawo pozwala do nich zaliczyć również wnuki i rodziców.

Od kogo żądać spłaty zachowku?
Do momentu, kiedy postępowanie spadkowe nie zostanie zakończone, za spłatę zachowku odpowiadają wszyscy ci, których testament obejmuje. O spłatę możemy zwrócić się do dowolnie wybranej osoby. Po zakończeniu postępowania spadkowego spadkobiercy zobowiązani są do spłacenia zachowku proporcjonalnie do tego, co odziedziczyli.

Jak oblicza się wysokość zachowku?
Wysokość zachowku zawsze uzależniona jest od stopnia pokrewieństwa z osobą, która zmarła. Zachowek zawsze stanowi połowę kwoty, którą otrzymalibyśmy, gdybyśmy dziedziczyli w tak zwanym trybie ustawowym.

Jaką formę może mieć zachowek?
Zachowek zawsze ma formę pieniężną. Żądając zachowku, zawsze możemy oczekiwać tylko i wyłącznie pieniędzy. Nie uzyskamy więc zabytkowego fotela nawet wtedy, kiedy jego wartość równa jest kwocie, którą powinniśmy otrzymać zgodnie z wyliczeniami. Zawsze można jednak dogadać się ze spadkobiercą. Jest to jedyna szansa na to, aby uzyskać ulubione przedmioty naszych bliskich, które również my darzymy sentymentem.

Czy zachowek się przedawnia?
Zachowek to roszczenie majątkowe. Każde roszczenie tego rodzaju przedawnia się. Tak samo jest więc i w przypadku zachowku. O zachowek możemy ubiegać się w ciągu pięciu lat od śmierci osoby, po której zgodnie z ustawą powinniśmy dziedziczyć. Warto pamiętać, że kwestie dotyczące zachowku zawsze korzystniej jest załatwiać na drodze porozumienia. Spory sądowe na tym tle toczą się latami i często koszty, które musimy ponieść przewyższają zyski.

Co z podatkiem?
Wiele osób zastanawia się, czy od zachowku trzeba będzie zapłacić podatek. Sprawa w tym wypadku jest prosta. Zachowek, podobnie jak darowizna oraz spadek, wiąże się z obowiązkiem opodatkowania. Warto jednak pamiętać, że nie zawsze oznacza to jeszcze konieczność jego zapłacenia. Do zachowku mają prawo jedynie osoby najbliższe, a to z kolei wiąże się z możliwości całkowitego zwolnienia z konieczności zapłacenia podatku. Trzeba jednak pamiętać, że z prawa tego skorzystamy jedynie wtedy, kiedy fakt otrzymania zachowku zgłosimy we właściwym dla naszego miejsca zamieszkania urzędzie skarbowym. Konieczne jest w tym celu wypełnienie formularza SD – Z2. Trzeba w tym względzie przestrzegać terminu, który wynosi obecnie sześć miesięcy. Zobowiązanie pojawia się w momencie wypłacenia zachowku.